Bugün, 19 Nisan 2024 Cuma
Coronavirüsler (CoV), soğuk algınlığından Ortadoğu solunum sendromu (MERS-CoV) ve şiddetli akut solunum sendromu (SARS-CoV) ve yeni tespit edilen Novel Corona virüs/Covid-19 gibi ciddi hastalıklara neden olan bir virüs ailesidir.
Coronavirüsler (CoV), soğuk algınlığından Ortadoğu solunum sendromu (MERS-CoV) ve şiddetli akut solunum sendromu (SARS-CoV) ve yeni tespit edilen Novel Corona virüs/Covid-19 gibi ciddi hastalıklara neden olan bir virüs ailesidir.
2019 yılının Aralık ayında, Çin´de birdenbire sebebi açıklanamayan zatürre olguları ortaya çıkmaya başladı. Yapılan araştırmalar, bu zatürre vakalarının daha önceden tanımlanmamış yeni bir tip corona virüs olduğunu ortaya çıkardı. Virüsün bu formuna, 2019 yılında ortaya çıktığı için, Corona virüs 2019 yani COVID-19 denildi. Corona virüs aslında, hayvanlarda bolca rastlanan bir virüstür. Önce hayvandan insana bulaşan virüsün insandan insana da yayılabildiği zamanla anlaşılmıştır.
Şu anda gündemde olan son salgına sebep olan corona virüsler, farklı tipleri olan geniş bir virüs gurubudur. Genetik materyal olarak RNA taşır, hatta RNA taşıyan virüsler arasında en büyük genoma sahip olan virüs gurubudur. Corona virüs, zarflı bir virüstür ve zarfının etrafından dışarıya doğru diken (spike) şeklinde çıkıntılara sahiptir. Bu yapı, ona elektron mikroskobu altında bakıldığında kraliyet tacı şeklinde bir görüntü verir. Bu nedenle de, virüse Latince kraliyet tacı anlamına gelen Corona ismi verilmiştir.
Corona virüslerin bazıları sindirim sistemi rahatsızlıklarına yol açarken bazıları solunum sistemi hastalıklarına yol açmaktadır. Solunum rahatsızlıklarına neden olan corona virüsler de kendi aralarında farklılık gösterir. Bazı enfeksiyonlarda sadece nezle kadar hafif semptomlar gözlenirken, bazı kişilerde zatürreye varan sonuçlar ortaya çıkar. Bununla beraber, corona virüsler, tarihteki üç örneği dışında genelde hafif semptomlar gösterir. Örneklerden ilki yine Çin´de 2003 senesinde gözlenen İngilizce “Severe Acute Respiratory Syndrome - Ciddi Akut Solunum Sendromu” kelimelerinin kısaltması olan SARS corona virüsüdür. 2012 senesinde ise, bu sefer Suudi Arabistan´da “Middle East Respiratory Syndrome - Orta Doğu Solunum Sendromu” olarak adlandırılan MERS corona virüsü ortaya çıkmıştır. Son olarak da, şu anda dünya üzerinde hızla yayılmakta olan 2019 n-CoV (2019 Novel Corona virus, 2019 Yeni Corona virüsü) ortaya çıkmıştır.
COVİD-19 nasıl bulaşır?
Solunum yolları hastalıkları, damlacık saçılması ile yayılır. Bu yayılma türünde kişi, hasta bir insan öksürdüğünde ya da hapşırdığında etrafında bulunan kişiler veya el sıkışma gibi temas durumlarında bu mikroba maruz kalmış olur. Bir başka bulaşma yolu ise, damlacık ile kirlenen bir nesneyi kullanma sonucunda yüzeylerden, enfekte olmuş bir kişinin temas ettiği bir yere veya eşyaya dokunma sonrasında ellerin ağız, burun ve göze temas ettirmekle bulaşır.
Covid-19 hastalığının belirtileri nelerdir?
En çok gözlenen semptomlar; ateş, öksürük ve solunum güçlüğüdür. Daha ciddi vakalarda zatürre, böbrek yetmezliği ve akut solunum yetmezliği hatta ölüm gerçekleşebilmektedir.
Tedavi?
Corona virüs bir bakteri olmadığı için antibiyotikler işe yaramaz. Şu anda corona virüse özgü bir tedavi yoktur. Ana tedavi, semptomatik (bulgulara yönelik iyileştirici) tedavidir. Corona virüs tedavisi ve corona virüs aşısı geliştirme çalışmaları sürmektedir. Her virüs gibi corona virüste de bağışıklık sistemini güçlü tutmak (yeterli kaliteli uyku, dengeli beslenme ve fiziksel aktivite) önemlidir.
Korunmak İçin Ne Yapalım?
Covid-19´un yayılmasını azaltmak veya enfeksiyondan korunmak için en temel önlem, temel hijyen kurallarına uymaktır. Bunlardan en önemlisi ellerin yıkanmasıdır. Zarflı virüsler sabun ile yıkanmaya, alkol ile dezenfekte edilmeye dayanıklı değillerdir. Bu nedenle sık ve doğru el yıkama ile virüsün bulaşıp, yayılması mümkün olduğunca azaltılır.
Bunun haricinde yapılacaklar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Hastalık şüphesi duyulan kişilere yaklaşılmamalı, gereksiz temas edilmemelidir.
• Hapşırıldığı ya da öksürüldüğü zaman ağız kesinlikle kol içine kapatılmalı ya da mendil kullanılmalıdır.
• Özellikle ileri yaş (65 yaş ve üzeri), kronik hastalığı olan (diyabet, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, astım, koah) kişilerin acil durumlar dışında evden dışarı çıkmamaları sağlanmalıdır.
• Hastalık gençlerde hafif seyretmekte veya asemptomatik dediğimiz yani hastalık yapmadan taşıyıcı olmalarına sebep olabilmektedir. Bu yüzden gençlerde bulaştırıcılık açısından dikkatli olmaları ve kalabalık ortamlarda bulunmamaları ciddi önem oluşturmaktadır.
• Düzenli uyku, sağlıklı beslenme, bol su içilmesi bağışıklık sistemi için önemlidir.
• Özellikle sigara kullanan kişilerde hastalık 14 kat daha fazla görülmekte ve kötü seyretmektedir. Sigaradan uzak durmak en önemli önlemler arasındadır.
Dünya Sağlık Örgütü kendisini iyi hissetmeyenlerin kalabalık yerlerden kaçınması gerektiğini, ayrıca öksürük, ateş ve solunum sıkıntısı çekenlerin ise mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım alması gerektiğini bildirmektedir.
Hastalık belirtileri standart soğuk algınlığı belirtilerinden daha ağır seyretmeye başlarsa hasta kişinin maske takarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurması gerekir.
