Bugün, 23 Aralık 2025 Salı
İrmet Hospital´da hasta kabulüne başlayan İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanı Uzm. Dr. Saida MAMMADOVA “D Vitamini Eksikliği ve Beraberinde Getirdiği Sağlık Sorunları” hakkında bilgi verdi.
D vitamini eksikliği veya yetersizliği erişkinlerde Osteomalazi ve çocuklarda Raşitizm denilen hastalığa neden olur.
D vitamini başta kemikler olmak üzere vücudumuzun pek çok yerinde önemli görevleri olan bir vitamindir.
D vitamini eksikliği ve yetersizliğinin tanınması ve tedavi edilmesi, kemikler, kaslar ve bir sıra hastalıklar : Hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, kanser vs diğer birçok hastalıkların önlenmesi yönünden çok önemlidir.
Vücudun D vitamini ihtiyacını karşılayan en iyi kaynak güneştir. Cilt, güneş ışınlarını sentezleyerek D vitaminine dönüştürür. Uzmanlar bahar ve yaz aylarında yüz, kollar ve bacaklar güneş görecek biçimde günde 20 dakika güneşlenmeyi öneriyor. D vitamini kemik ve diş gelişimi, sağlığı için gereklidir. Kemikler, ihtiyacı olan kalsiyum ve fosforu D vitamini sayesinde alabilir.
D vitaminin deride yapımı, yaşla giderek azalır. Deri rengi koyu olan kişilerde, yeterli D vitamininin deride oluşması için, özellikle kış aylarında uzun süreli gün ışığına gereksinim vardır. Güneş koruyucular (faktör 20 ve fazlası) kullananlarda deride D vitamini oluşamaz.
D Vitamini Nedir?
● D vitamini vücutta önemli görevleri olan yağda çözünen bir vitamindir.
● Diyetle alınan kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilmesini sağlar.
● Kemik erimesine yol açan bir hormon olan, paratiroid hormonun salgılanmasını önler.
● Vücutta kalsiyum ve fosfor dengesini sağlar, kemik ve kasların sağlığı için gereklidir.
● Bağışıklık sistemine olumlu etkiler yapar.
● Hipertansiyon, kalp hastalıkları, bazı kanser ve otoimmün hastalıklara karşı koruyucudur
D vitaminin bir diğer önemli kaynağı gıdalardır. Bazı gıdalarda D vitamini doğal olarak bulunur.
D Vitamini Nelerde Bulunur?
D vitamini nelerde var sorusu pek çok cevaba sahip olmakla birlikte, kişinin kendi olanaklarına ve zevklerine göre seçim yapabileceği kadar da yaygındır. D vitamini içeren besinler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.
● Yağlı balık
● Ton balığı
● Mantarlar
● Süt
● Portakal suyu
● Yumurta sarısı
● Tahıl
● Sığır karaciğeri
● Bitkilerden maydanoz, ısırgan otu, yoncada mevcuttur.
D Vitamini Eksikliğinin Nedenleri
D vitamini eksikliği aşağıdakı nedenlerden kaynaklanır:
1. Yetersiz güneş maruziyeti ile birlikte gıdalarla yetersiz D vitamini alımı
2. D vitamininin barsakdan yetersiz emilimi
3. Karaciğer veya böbrek hastalığı olanlarda, D vitamininin etkin formuna dönüşememesi
4. Bazı ilaçlar
D Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Bazı insanlarda D vitamini eksikliği bulunmasına rağmen herhangi bir belirti görülmez. Eksiklik bazen yorgunluk, genel vücut ağrısı gibi bazı belirtilere neden olur.
Ciddi eksikliklerde ise kemik ağrısı ve yürümekte zorluğa neden olan kuvvet kaybı ortaya çıkar.
Ek olarak bağışıklık sisteminin görevini yerine getirememesi nedeniyle enfeksiyon sıklığında artış görülür.
El ve ayak bilekleri, omuz eklemeleri ve parmaklarda ağrı, değişken ruh hali, depresyon, uykusuzluk, baş ağrısı, saç dökülmesi gibi belirtiler de bulunabilir.
D Vitamini Eksikliğinin Tanısı Nasıl Konulur
D vitamini eksikliği ve yetersizliği tanısı kanda bakılan D vitamini (25OHD) düzeyleri ile konabilir.
● 30 ng/ml üzeri normal
● 20–30 ng/ml arası D vitamini yetersizliği
● 20 ng/ml altı D vitamini eksikliği olarak tanımlanır
D Vitamini Düzeyi Kimlerde Bakılmalı?
D vitamini düzeyi tayini pahalıdır, rutin olarak ölçülmemelidir.
Yatağa ve eve bağımlı kişilerde
Bakımevleri ve huzur evlerinde kalanlarda
D vitamini eksikliği ve yetersizliğine yol açabilecek bir hastalığı olanlarda
Osteoporozu olanlarda
Düşük travmalı kırık öyküsü olanlarda (örneğin ayakta dururken düşenlerde)
Kan kalsiyumu düşük (Hipokalsemisi) olanlarda
Kan fosforu düşük (Hipofosfatemisi) olanlarda
D vitamini metabolizmasını etkileyecek ilaçları kullananlarda
Kanda D vitamini düzeyi bakılmalıdır
D Vitamini Eksikliğinin Tedavisi
Ülkemizde D vitamini damla, şurup, draje, kapsül, çiğneme tableti, efervesan tablet ve ampül şeklinde piyasada bulunmaktadır.
Alınması gereken doz D vitamini eksikliğinin nedenine ve ciddiyetine göre değişebilir, bu nedenle doktorunuza danışmalısınız.
D vitamininin barsaktan emilmesiyle ilgili sorun yaşayanlara D vitamini enjeksiyonla verilir.
Dikkat edilmesi gereken noktalar;
D vitamini eksikliğinin tedavisinde günlük kalsiyum alımının da yeterli olması gerekir.
31–50 yaş arası erişkinlerde: 1000 mg kalsiyum
51 yaş üstü erişkinlerde 1200 mg kalsiyum alınmalıdır.
D Vitamini Eksikliğinin Önlenmesi
Normal D vitamini düzeylerine sahip olmak için günlük alınması gereken D vitamini miktarı deri rengi, güneş maruziyeti, diyet alışkanlıkları ve altta yatan diğer tibbi sorunların olup olmamasına göre değişir.
Deride yeterli D vitamini oluşumu için, haftada en az 2 kez ( saat 10:00 ile 15:00 arası hariç, çünkü bu saatler arasındaki güneş ışınları deri kanseri olasılığını artırır) yüz, kollar, bacaklar ve sırtın güneş koruyucu sürülmeden 20–30 dakika gün ışığına maruz bırakılması D vitamini sentezi için yeterli olmaktadır.
Sisli havaların sık olduğu bölgeler, fabrika dumanları veya araba egzosları ile aşırı kirlenen havanın solunduğu alanlar, kapalı giyim tarzı tercihleri yeterli D vitamini oluşumunu engeller.
Genel olarak, erişkinlerde normal D vitamini düzeylerini sağlamak için gereken D vitamini dozu 400– 800 IU´dir. Bu miktarda D vitamini içeren bir takviyenin alınması yeterli olacaktır.
